Μήπως βάζεις λάθος λάδια;

Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν το ιξώδες του λαδιού, δηλαδή την αντίσταση που παρουσιάζει το λάδι στη ροή. Είναι η πιο σημαντική φυσική ιδιότητα ενός λαδιού κι επηρεάζει, όχι μόνο τη φθορά του κινητήρα, αλλά και την κατανάλωση καυσίμου. Το νερό είναι ένα υγρό με μικρό ιξώδες, ενώ το μέλι έχει μεγάλο ιξώδες. Στην περίπτωση του λαδιού, όσο η θερμοκρασία ανεβαίνει, το ιξώδες μειώνεται, δηλαδή ρέει πιο γρήγορα και πιο εύκολα. Η SAE (Society of Automotive Engineers) έχει αναπτύξει και κατοχυρώσει τον δείκτη ιξώδους που είναι συνήθως στην ετικέτα του λιπαντικού και συμβολίζεται με xxWxx (π.χ. 10W40).
Ο πρώτος αριθμός είναι το δυναμικό (ή απόλυτο) ιξώδες και δείχνει την εσωτερική αντίσταση που παρουσιάζει το λάδι, δηλαδή την τριβή που αναπτύσσεται στα μόριά του όταν ρέει. Μετριέται σε cP (centi-Poise) στους -17,8 βαθμούς Κελσίου. To «W» προέρχεται από το «Winter» (χειμώνας) και έχει να κάνει με τη δυνατότητα άντλησης και λίπανσης σε χαμηλές θερμοκρασίες. Το τελευταίο νούμερο είναι το κινηματικό ιξώδες και δείχνει την αντίσταση που παρουσιάζει το λάδι στη ροή κάτω από τις δυνάμεις της βαρύτητας. Μετριέται σε cSt (centi-Stoke) στους 98,8 βαθμούς Κελσίου. Η συμβατική τιμή του ιξώδους μετριέται στους 40 βαθμούς Κελσίου και μπορεί να είναι παρόμοια για πολλά λάδια διαφορετικών τιμών ιξώδους, πχ. ένα 5W40, ένα 10W30 και ένα 10W40 μπορεί στους 40 βαθμούς να έχουν παρόμοιο ιξώδες, αλλά πχ. το πρώτο στους 10 βαθμούς θα έχει σοβαρή υπεροχή ως προς τα άλλα δύο.

Ο δείκτης HTHS – (High Temperature High Shear) του ιξώδους μας δείχνει την αντίσταση που παρουσιάζει το λάδι όταν πρέπει να περάσει από πολύ στενά περάσματα μεταξύ των κινούμενων μερών ενός κινητήρα που βρίσκεται σε θερμοκρασία λειτουργίας. Η μέτρηση γίνεται με μια διαδικασία που ονομάζεται ASTM D 4683 και προσομοιώνει τις συνθήκες που επικρατούν στον στρόφαλο και τις μπιέλες. Είναι σημαντική καθώς επηρεάζει την κατανάλωση και τη φθορά των ρουλεμάν.
Όταν οι θερμοκρασίες είναι πολύ χαμηλές, πρέπει το λάδι να μην παρουσιάζει αντίσταση και να επιτρέπει στον κινητήρα να εκκινήσει. Αυτό μετριέται με τη μέθοδο ASTM D 5293 και δείχνει τη χαμηλότερη δυνατή θερμοκρασία στην οποία το λάδι θα επιτρέψει στον κινητήρα να γυρίσει.
Επίσης πολύ σημαντική είναι η δυνατότητα άντλησης του λαδιού αμέσως μετά από την εκκίνηση ενός κρύου κινητήρα. Αν το ιξώδες είναι πολύ μεγάλο, η λειτουργία της αντλίας λαδιού θα εμποδίζεται και το λιπαντικό δεν θα φτάσει ομοιόμορφα σε όλα τα μέρη του κινητήρα. Ο έλεγχος του αν ο κινητήρας θα έχει επαρκή λίπανση μετά από εκκίνηση σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, γίνεται με τη μέθοδο ASTM D 4684 και σε θερμοκρασία 5 βαθμών Κελσίου χαμηλότερα από την δοκιμή εκκίνησης κινητήρα.

Από τι καθορίζεται το ιξώδες;

Το ιξώδες ενός λαδιού καθορίζεται κυρίως από το μέγεθος των μορίων του. Όσο πιο μεγάλα είναι, τόσο πιο μεγάλη η πυκνότητα και άρα το ιξώδες. Το μέγεθος και η δομή των μορίων ενός ορυκτελαίου ποικίλουν, οπότε το ιξώδες καθορίζεται από τον μέσο όρο, αν και κατά την παρασκευή συνθετικών λαδιών έχουμε πιο ομοιόμορφα μόρια. Με τη χρήση. Η δομή και το μέγεθος των μορίων του λαδιού, αλλάζουν οπότε αλλάζει και το ιξώδες. Αυτός είναι και ένα από τους λόγους που κάνουμε τις αλλαγές λαδιών.

Πώς επηρεάζει η θερμοκρασία το ιξώδες;

Το ιξώδες ενός λαδιού αλλάζει ανάλογα με τη θερμοκρασία, την πίεση και τη διατμητική πίεση που ασκείται από τα κινούμενα μέρη του κινητήρα. Επίσης, το ιξώδες είναι διαφορετικό ανάλογα με του που βρίσκεται το λάδι μια δεδομένη στιγμή (τρόμπα, ψυγείο λαδιού, κεφαλή, στρόφαλο κ.λ.π.). Ο ρυθμός με τον οποίο αλλάζει το ιξώδες με τη διαφορά θερμοκρασίας, δεν είναι ανάλογος. Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι σε χαμηλές θερμοκρασίες, όταν η θερμοκρασία αυξάνεται κατά 10 βαθμούς Κελσίου, το ιξώδες μειώνεται κατά 500 cSt. Όμως σε θερμοκρασίες λειτουργίας ενός κινητήρα η ίδια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10 βαθμούς μειώνει το ιξώδες κατά μόλις 5 cSt.

Σημασία του ιξώδους για τον κινητήρα

Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, το ιξώδες καθορίζει το πόσο εύκολα το λάδι, θα αντληθεί, θα περάσει από το φίλτρο και λιπάνει τον κινητήρα. Όσο μικρότερο είναι, τόσο πιο εύκολα θα συμβούν όλα αυτά. Όμως ένα πολύ «λεπτό» λάδι δεν είναι τόσο αποτελεσματικό και δεν μπορεί να διαχειριστεί μεγάλες δυνάμεις. Από την άλλη, αν είναι πολύ «χοντρό», θα παρουσιάζει αντίσταση προκαλώντας απώλεια δύναμης και αυξημένη κατανάλωση, οπότε πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή. Σε έναν αγωνιστικό κινητήρα, το ζητούμενο είναι η μέγιστη απόδοση και η διάρκεια ζωής περνάει σε δεύτερη μοίρα, οπότε εκεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί λάδι με χαμηλό ιξώδες. Όμως, σε έναν συμβατικό κινητήρα, η διάρκεια ζωής και η αξιοπιστία είναι στις πρώτες προτεραιότητες, οπότε είναι σημαντικό να επιλέγουμε το ιξώδες που προτείνει ο κάθε κατασκευαστής.