Square Four: Ο κινητήρας που γεννήθηκε παράξενος και πέθανε θρύλος

Μια ιδέα γεννημένη στα τσιμέντα του μεσοπολέμου
Ariel Square Four: Το τέρας με το μέγεθος ενός V2 και την ηρεμία ενός τετρακύλινδρου
Τι απέγινε η πιο ήσυχη επανάσταση;
Υπάρχουν μηχανές που χτυπούν. Κι άλλες που ψιθυρίζουν.

Μια ιδέα γεννημένη στα τσιμέντα του μεσοπολέμου

Δεν ήταν V2. Δεν ήταν σε σειρά. Δεν ήταν boxer. Ήταν κάτι εντελώς άλλο. Ένα τετραγωνικό τεχνολογικό παράδοξο που έμοιαζε με χαμένη σελίδα απ το εγχειρίδιο ενός μηχανικού–ποιητή. Ονομάστηκε Square Four και γεννήθηκε από το μυαλό του Edward Turner, ενός Βρετανού που έβλεπε τους κινητήρες σαν συμφωνίες με μεταλλικά έμβολα αντί για βιολιά.

Η ιδέα ήταν απλή μόνο στα χαρτιά: πάρε δύο μικρούς parallel twin κινητήρες και δέσε τους μεταξύ τους σε σχήμα τετράγωνο. Τέσσερις κύλινδροι. Δύο στροφαλοφόροι. Αντίθετη περιστροφή. Μηχανικός χρονισμός με γρανάζια. Τα έμβολα σε διαγώνια διάταξη. Όλα αυτά οδηγούσαν σε κάτι μοναδικό: την απόλυτη ισορροπία, σαν να έχεις ένα inline-4 χωρίς τις δονήσεις του. Και ο ήχος; Ένα μυστήριο απόλαυσης — ούτε βρυχηθμός, ούτε στρίγκλισμα, κάτι ενδιάμεσο, κάτι... square.

Ariel Square Four: Το τέρας με το μέγεθος ενός V2 και την ηρεμία ενός τετρακύλινδρου

Η Ariel Motors αγόρασε το σχέδιο και το έκανε πράξη. Για σχεδόν 30 χρόνια, το μοντέλο Square Four κυκλοφορούσε στους δρόμους σαν εξωγήινο ανάμεσα σε θνητές μοτοσυκλέτες. Ήταν compact όσο ένα V2, αλλά έβγαζε την ηρεμία και τη ροπή ενός τετρακύλινδρου. Δεν τρόμαζε. Δούλευε χαμηλά, με ηρεμία και ευγένεια. Στην πόλη ήταν φιλικό. Στο ανοιχτό δρόμο… ακατανόητα ομαλό.

Αλλά είχε και τους δαίμονές του. Το σύστημα εισαγωγής ασφυκτιούσε, η θερμοκρασία ανέβαινε και το κόστος ήταν απαγορευτικό. Είχε φτιαχτεί για έναν κόσμο που δεν υπήρχε πια. Και το 1959, σίγησε.

Τι απέγινε η πιο ήσυχη επανάσταση;

Square Four δεν απέτυχε. Δεν πρόλαβε. Η μοτοσυκλέτα πήρε τον δρόμο των στροφών, των κόκκινων στα 14.000+, των πλαστικών fairing και των υψηλόστροφων DOHC. Δεν υπήρχε χώρος για έναν ήπιο, πολιτισμένο τετρακύλινδρο που αγαπούσε τη χαμηλή ροπή και την αρμονία. Ήταν σαν να έφερες έναν βιρτουόζο τσέλο σε speed metal μπάντα: καταπληκτικός, αλλά άκυρος.

Κι όμως, αν ζούσε σήμερα, με σύγχρονα υλικά, υδρόψυξη, injection και software ελέγχου, ίσως να ήταν το ιδανικό street engine. Ισορροπημένος, μικρός, καλαίσθητος. Αλλά το ρολόι δεν γυρίζει πίσω. Και με την ηλεκτροκίνηση να πλησιάζει, οι square four κινητήρες είναι καταδικασμένοι να μείνουν στις σελίδες των βιβλίων και στις φαντασιώσεις των μηχανολάγνων.

Υπάρχουν μηχανές που χτυπούν. Κι άλλες που ψιθυρίζουν

Ο Square Four δεν ήταν μια έκρηξη στην ιστορία. Ήταν ένας ψίθυρος. Ένα υπόγειο ρεύμα εφευρετικότητας που ποτέ δεν έγινε κύμα. Σήμερα, οι Ariel με αυτούς τους κινητήρες είναι συλλεκτικά κομμάτια — και δίκαια. Γιατί δεν αντιπροσωπεύουν μόνο ένα τεχνικό πείραμα. Αντιπροσωπεύουν μια διαφορετική φιλοσοφία: τη δύναμη χωρίς επιθετικότητα, την τεχνολογία χωρίς υπεροψία.
Αν σου τύχει ποτέ να δεις ή να ακούσεις έναν, σταμάτα και αφουγκράσου. Δεν θα σε κάνει να ανατριχιάσεις. Αλλά μπορεί να σε συγκινήσει. Και αυτό, μερικές φορές, είναι πιο δυνατό απ τον θόρυβο.